Edip Akbayram

Hakkında

Ahmet Edip Akbayram (29 Aralık 1950, Gaziantep - 2 Mart 2025, İstanbul), Türk rock müziği sanatçısı ve bestecidir. Türkiye'nin ilk rock gruplarından biri olan Dostlar'ın kurucusu ve solistidir. Küçükken geçirdiği çocuk felci hastalığı nedeniyle çocukluğu boyunca dışlanmaya maruz kaldı. Sanat hayatı boyunca sosyalist tavrı nedeniyle sansür ve baskı gördü. Sağ bacağındaki felç sonucu sınırlı hareket kabiliyeti nedeniyle bazı gruplar ve organizatörler tarafından reddedildi. Bu duruma, "Ben gırtlağımla şarkı söylüyorum, ayağımla şarkı söylemiyorum ki, niye ayağıma bakıyorsun kardeşim!" diyerek tepki gösterdi. Altı kardeşli bir ailenin son çocuğu olarak dünyaya gelen Edip Akbayram'a dokuz aylıkken çocuk felci teşhisi kondu. Hastalığın verdiği olumsuzluklardan psikolojik olarak etkilenen Akbayram, Gaziantep'te düzenlenen tiyatro, sinema ve konserlere katılarak karamsarlığından uzaklaşmaya çalıştı. Genç yaştan beri müziğe olan ilgisi ve doğuştan gelen ses yeteneği ile müzik öğretmeninin ilgisini çekti. Daha sonra müzik öğretmeni Ferit Bey'in desteğiyle ve arkadaşlarıyla birlikte kendi müzik grubunu kurdu. Lisedeyken kurduğu Siyah Örümcekler grubu ile Pir Sultan Abdal ve Karacaoğlan'ın halk türküleri üzerine yaptıkları psikedelik rock tarzı besteleri çalıp söyledi. 1968'de liseden mezun olduktan sonra üniversite sınavı için İstanbul'a gitti ancak kazanamadı. Derse rağmen müzikle arası bozulmamış olan Akbayram, sahnelere yoğunlaştı ve plak yapmak istedi. Daha sonra grubuyla birlikte yerel Gaziantep stüdyosuna girdi ve ilk plağı Kendim Ettim Kendim Buldum'u yaptı. Bu plak, "Siyah Örümcekler Gaziantep - Orkestrası" ve "Edip Akbayram - Siyah Örümcekler" başlıklarıyla iki farklı baskı halinde yayımlandı. Gaziantep'ten sonra ikinci adres olarak grubuyla birlikte Adana'da sahne almaya başladı. Buradayken Beyaz Saray adlı bir gece kulübünde çalışmaya başladı ve düğün, tören gibi etkinliklerde sahne almaya başladı. Ailesi, Akbayram'ın müzisyen olmasını istemiyor ve onu okula gitmesi için teşvik ediyordu. Bu ısrarların üzerine Akbayram, 1971'de üniversite sınavı için tekrar İstanbul'a gitti ve daha sonra İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesine kabul edildi. Üniversiteye ziyarete gittiği sırada, en son 1968'de düzenlenmiş olan Altın Mikrofon ses yarışmasının tekrar düzenleneceğini öğrendi. Müziğe olan yatkınlığının farkında olan Akbayram, böylece okul hayatını bir kenara bıraktı ve yarışmaya katıldı. Bu yarışmada, Aşık Veysel'in şiirinden esinlenerek yaptığı ilk bestesi Kükredi Çimenler ile 1972 yılında birincilik kazandı. Müzik kariyerinin başlamasına asıl neden olan bu yarışma ile Türkiye çapında tanınan bir isim olmaya başladı. Yarışmadan sonra bir dönem geçim sıkıntısı çeken Edip Akbayram, stüdyo ve sahne çalışmalarında çeşitli orkestralarla çalıştı. İlerleyen dönemlerde, son çalıştığı Dönüşüm grubunda tanıştığı Vecdi Ören ile bir yakınlık kurmaya başladı. Birbirlerine fikirlerini ve hedeflerini bahsettikten sonra Akbayram, 1973'te Vecdi Ören'in önderliğinde Dostlar'ı kurdu. Kariyerinin büyük bir döneminde kendisine eşlik edecek olan grubuyla yedi albüm ve on tekli çalışması yaptı. Daha sonra, Deniz Üstü Köpürür ve Garip teklileri başta olmak üzere birçok şarkısıyla listelere yükseldi ve Türkçe rock'ın ilk temsilcilerinden kabul edildi. Bunların yanı sıra Aldırma Gönül Aldırma ve Gidenlerin Türküsü gibi plaklarıyla satış rekorları kırdı. Başta Altın Plak ve Hey dergisi tarafından verilen Hey Oscarları Ödülleri olmak üzere 250'den fazla ödül kazandı. Fakat 80'li yıllarda, diğer solcu müzisyenler gibi müzik sansürü uygulamalarına maruz kaldı. 1981-88 yılları arasında dönemin tek televizyon yayıncısı Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu'nda yayınlanması yasaklandı. Parçaları sakıncalı olarak görüldüğünden Sağmalcılar Cezaevi'nde beş ay tutuklu kaldı ve organizatörler tarafından sahneye çıkması engellendi. Fakat 1990'ların ortalarından itibaren Türküler Yanmaz albümüyle yeni bir çıkış yaptı ve medyada daha görünür hale geldi. Daha sonra kariyerini stüdyo ve sahnede devam ettiren Akbayram, 2 Mart 2025'te çoklu organ yetmezliği nedeniyle öldü.